Konu: Senin ISO'n kaç?

ISO'nun acilimi International Standarts Office'dir.

Daha evvel ASA (American Standarts Association) tarafindan belirlenen bir fimin isiga karsi duyarlilik olculerini ISO da film standarti olarak kabul etmis ve tum dunyaya yayilmistir. ISO teriminden evvel ASA ve DIN (yazilimini tam hatirlamiyorum ama Alman Normlar Enstitusu gibi birsey) ile adlandirilan iki ayri standart vardi.

Dijital donem basladiktan sonra 100 ASA/ISO filmin es deger isik yaklama kabiliyetinde olan sensor hassasiyetine 100 ISO denmeye devam etti.

Sensorler film gibi kimyasal yuzey olmadigi elektronik yuzey oldugu icinde basitce aciklamak gerekirsebir sensoun uzerinden gecen elektrik miktarini ayarlayrak sensorun isiga karsi duyarliligini arttirmak mumkun oldu. Artan duyarlilik duzeyinede gene filmde oldugu gibi duyarliliga artma oranina gore baska ISO degerleri verildi. Bu durumu evdeki isik ayarli lambanin calisma prensivine benzetebilirsiniz.

Burada bir parantez acarak sunu soylemek lazim artan ISO degerleri yada ne kadar arttigi genelde matematiksel yontemlerle hesaplanir ve onlerinde Highpass, IR, antistatik filtre olmadan olculur. Bu filtrelerin eklenmesi ve sensorun yapisi ile aslinda makinelerin isiga karsi hassasiyetleri soyledikleri ISOlardan genelde daha dusuktur. Yani siz 1600 ISO cektiginizi dusunurken aslinda 1400 ISO gucunde bir sensor kullaniyor olabilirsiniz. BU fark en bariz sekilde ISO degerleri daha kararli olan film ile karsilastirmalarda ortaya cikar. ISO 800 bir film ve ISO 800 e ayarli bir sensorle birebir ayni lens ve isikta ayni fotograf cekildiginde film genelde daha parlak cikar.

Parentezi kapayarak devam edelim. Evdeki isigin nasil dimmer ile isik yayma gucunu ayarlayabliyorsak aslinda fotograf makinemizin tekerlegi ilede sensorlerin isik algilama gucunu azaltip, arttiriyoruz.

BU artma ve azalmada iki sorun ortaya cikiyor.

Birincisi Belli ISO degerlerinin altina dustukce yani belli bir miktarin altinda elektrik verdikce ozellikle siyah alanlarda detay kaybi oluyor. Bu sebeple Nikon lar uzun sure 200 ISO ve uzeri cikti ve Canonlar'da bildigim kadari ile tum modellerde Dinamik araligi yukselt seceneginde makine ISO 200'un altinda calismiyor.

Ikinci sorun ise zaman zaman filmdeki grenle karistirilan bir durum. Noise. Sensor uzerinden gecen elektrik arttikca kirli akim daha fazla gecmeye basliyor (bunu bir elektronikci daha iyi aciklar) ve noise denilen parazite sebep oluyorayrica algilayici diyotlarin isinmasi ile de rengi kirmizi, yesil veya mavi tonlara kaymis kucuk noktalar ortaya cikiyor.

Noise konusunda gecen elektrik akiminin miktari yani ISO'nun yukseltilmesi en buyuk etkendir ancak noisei bunlarda etkiler;

-cm2 basina dusen diyot sayisi arttikca,
-Hava sicakligi arttikca,
-Sensor isisi ust uste cekimle arttikca

Noise daha da fazla ortaya cikiyor. Cunku elektrik akimi sicakta daha hizli hareket ediyor ve isi yuzeyde iletkenligi arttiriyor.

Son sorunuza gelirsek yani dogru teknik kismina...

Dogru teknik demek bir fotografi dogru cekmekdir. Gunese karsi yapilan bir cekimi 3600 ISO, da 1/8000 f/2.8 de de cekebilirsiniz, 100 ISO 1/125 f/11'de de (Rakkamlari orantilayarak yamzadim faraza rakkamlardir.) Her ikiside patlamaz veya cok karanlik kalmaz. Ancak fotograf sadece uzerine dusen isik miktari degildir. Bu isik miktarinin dogru ayarlarla dusurulebilmesidir. Ayni ornekten yola cikarak 3600 ISO da niye cekersiniz? Ozel bir amaciniz yoksa fotografin temiz olmasi tercih edilir. 3600 Cok noise yapar. f/2.8 de alan derinliginiz cok az kalir. vs.
Dolayisi ile Dogru teknikden soz etmek mumkundur. Deneysel calismiyor veya ozel bir amacla bilincli farklilastirmiyorsaniz, fotografta cekim alanlarinin genel dogrulari icin belli beklentileri vardir. Portre icin arka plandan ayrilmasi, Spor fotografi icin keskin olmasi, sahne fotografi icin flash kullanilmamasi, vs... Dogru alana uygun dogru fotograflar uretmek dogru teknik kullanimidir.

Umarim yardimci olabilir.

Saygilar

Aydın Bey teşekkür ederim,
ellerinize sağlık!

çok güzel açıklamışsın tuna abi eline sağlık

daha önce aklıma gelmemiş bir soru, fakat tuna beyin cevabı da oldukça tatmin edici. teşekkürler soru ve cevap için.

Tesekkurler Aydin Tunapala.
Tamamlamak adina bir iki sorum daha olacak:
- Uzun pozlama yaptigimizda hem uzun ve cok akim vermis oluyoruz, hem de isi artiyor. Ayni yuksek ISO da oldugu gibi. Bu durumda da noise olur mu?
- Video kameralar çok az ışıkta çok başarılı çekim yapıyorlar. Capture goruntulerde isik az da olsa noise pek olmuyor. Fark ne ola ki? Lens sistemi olabilir mi?
- Post editing programlari noisin ne kadar ustesinden gelebiliyor? Gelebiliyor mu? Makinalardaki islemcilerde aynen post editing programlari gibi noise duzeltmeleri niye yok? yoksa, var mi?

bir de ilave. ilk mesajda sordugum bir konu acikliga kavusmamis gibi. keskinligi artirmak için de ISO yukseltmeli miyiz?

Sorulari atlamamak adina sira ile gidelim:

- Uzun pozlama yaptigimizda hem uzun ve cok akim vermis oluyoruz, hem de isi artiyor. Ayni yuksek ISO da oldugu gibi. Bu durumda da noise olur mu?
Hemde nasil noise olur... Uzun pozlamada dusuk ISO degerlerinde bile surekli akima birakilan sensorde isinma buna paralel noise olusur. FF sensorlerde diyotlar arasi mesafe daha fazla oldugu icin bu olusum azdir. Bu sebeple yuksek MP olan yani cm2'ye cok diyor dusen makinelerde noise basarimi daha dusuktur. Tabii ki bu arada teknıoloji gelisimini goz onune almak gerekir. Mesela 8MP 350D makinede olusan noişse miktari bugun 550D de olusandan daha fazladir 550D de daha yogun algilayici olmasina ragmen. Dolayisla karsilastirma yaparken eyni donemde cikan makineleri karsilastirmak gerekir.

- Video kameralar çok az ışıkta çok başarılı çekim yapıyorlar. Capture goruntulerde isik az da olsa noise pek olmuyor. Fark ne ola ki? Lens sistemi olabilir mi?
Video kameralarin bir cogunun cozunurlukleri bir fotografin cozunurlugunden azdir. Bugun TV de gordugunuz yayinlar maksimum 1080HD gelmektedir Bu biraz dogru biraz yanlis bir tanimlama ile kisa keanri 1080 piksel anlamina gelir. calisma alani kuculdukce hatalar ve keskinlik kayiplari azalir. Bu sebeple eger bir fotografi kuculturseniz noise miktarinin azaldigini ve keskinligin azaldigini gorursunuz.

- Post editing programlari noisin ne kadar ustesinden gelebiliyor? Gelebiliyor mu? Makinalardaki islemcilerde aynen post editing programlari gibi noise duzeltmeleri niye yok? yoksa, var mi?

Post editing sorusunun cevabi cok goreceli. Basit anlamda bolgesel softlastirarak calisiyorlar dolayisi ile netlik kaybina sebep oluyorlar. Ancak bu kayip belli bir noktaya kadar tolere edilebiliyor yada fotografin boyutuna gore uygulama sansi olabiliyor. Postda fotograf duzenlenirken ozellikle noise giderme ve keskinlestirme gibi islemlerde fotografin %100 boyuta getirilip calisilmasi daha dogru sonuclar veriyor. Noise giderme makinelerde de soz konusu. Ozellikle JPEG cekimlerde. Ancak bir cok fotografci bunu daha kontrollu ve istedikleri gibi uygulayabilecegi bilgisayar ortaminda gerceklestirmeyi tercih eder.

Ve sira daha once atlanan soruda;
Ne film ile calisirken ne de dijital ortamda yukseltilen ISO melesef netlik konusunda fayda saglamaz. Filmde grenler buyudugu icin ve dijitalde noise arttigi icin keskinlikte dusme yasanir.

Umarim aciklayici olabilmistir.

Saygilar.

durun yahu! asil soracagim soruyu unuttum. simdi, body ler ISO savaslari veriyorlar ve cok sifirli ISO degerleri telaffuz edilmeye baslandi ya, biliyoruz ki o kadar da yuksek degerlere cikmadan da noise oluyor. misal, gecenlerde Mert 600D icin boyle bir test yapmisti. pratikte gordugumuz, nerdeyse 400 ve uzeri ISO da noise basliyor. o kadar yuksek degerlere ragmen bu esik deger nasil, neyle ifade ediliyor? gelmis gecmis en iyi APS-C sensorlu 7D, 5D MII ile karsilastirildiginda daglar kadar fark var. Halbuki fiyatlar arasinda daglar kadar fark yokç. O zaman FF sensorlu makina istegimiz (amatorler) niye elestiriliyor? Yoksa 550D lerimiz beklentilerimizin de uzerinde (7D kadar) ISO performansi sunabiliyor olabilir mi? Son olarak, testlerde kullanilan ISO 12233 Chart ne ise yarar? 12233 ISO diye bir sey mi var ki?

Bu konu bitmez.. CCD sensorlerden niye vaz gectiler ki? ISO konusunda dogalari (yapilari) geregi daha basarili olmalari beklenmez mi? Bir de Foveon x3 cok iddialiydi. Ne oldu Foveon'a? Sigma disinda kullanan makina ureticisi var mi ki? Nasil bir performansi var acaba? Testlere, ornek fotograflara da guvenemez olduk. Sevgili Mert den rica edelim, bir de Sigma SD10 ile 550D yi karsilastirsin misal.. (40D ile mi demeliydim acaba?)

İnsan gozunde dinamik bir iso var. Bu nedenle hdr ye ihtiyac kalmiyor. Ama sensorde durum boyle degil. Elektronik bir deyim olarak kazanc(gain) kavrami var. Su anda bildigim kadariyla canon ve nikon gibi ureticiler tum sensor uzerinde ortak/ortalama bir gain degeri kullanmak zorundalar. Bu sebeple kimi pikselin iso hassasiyeti greksiz yere artiyor. Keske her diyot icin bu mumkun olabilse. Bildigim kadariyla su anda boyle bir teknoloji ellerinde yok. Ote yandan Tuna abinin dedigi gibi ısı buyuk bir etken. Bununla basa cikabilmek icin sensorun cidden sogutulmasi gerekiyor. Sogutulan sensor ile noise den bir miktar daha kurtulunabilinir.ama nasil? İste asil soru orasi

@promete

Oncelikle uzun zamandir boyle terletici bir sinava tabi tutulmamistim.

Saka bir yana sorulari cevaplama devam edelim.

Oncelikle makinelerin fiyatlarini belirleyen tek unsur noise basarimi degildir. Aktif cekimlerde 7D, 5D MK II ve 450D halen kullaniyorum. Makinelerin 5D Mk II'Nin beni zorladigi bir cok yerde 7D 7D nin noise sorunu cikartigi yerde 5D MK II yetisiyor imdadima. 450D de hazirda bekleyen guzide bir emektar. olur ya nerede problem cikacagi belli olmaz.

Yuıksek degerler onemlidir iki sebepten oturu makinenin cikabilecegi en yuksek deger bize maksimum noise olmadan veya kabul edilebilir noise orani ile cekim yapabilecegimiz deger hakkinda kaba taslak bir fikir verir. Ayrica mesela bir haber muhabirinin hangi kosulda ne cekmesi gerektigi belli olmaz. Elinizde imkanlarin bulunmasi iyidir her zaman ihtiyac duymasaniz dahi...

Amatorlere genelde FF tavsiye etmeme noktasina gelirsek...

Aslinda bende bu tavsiyeyi yapmayanlardan biriyim. Ama su iki seyi mutlaka belirtmek lazim ozel bir amaciniz veya cekim tercihiniz yoksa.

Bunun sebebine gelince FF makineler daha pahali, FF makinelere uyumlu lensler dahada pahalidir. Bu isten para kazanmayacak birinin ozellikle nereye gittiginden de emin degilse boyle bir yatirimda bulunmasi cogu zaman istedigi odak uzunlugundaki lensleri alamamasi, kotu lensler ile eldeki makine govdesi ne kadar iyi olursa olsun sorun yasamasi ve fotograftan uzaklasmasi ile sonuclaniyor. Bir cok amator icin (Amator bu isten gecimini saglamayan anlaminda kullanilmaktadir) malzeme bollugu farkli seyleri denemek ayrica bir keyif kaynagidir. Her ne kadar malzeme manyakligi yapmayalim desekde bir cok kisi degisik odak uzakliklarini, aparatlari, filtreleri degisik cekim tekniklerini denemek ister. Heleki bu kisi yeni baslamissa. FF makineler lbu durumu dahada zorlastiriyor. Eger gece yuksek ISO cekim yapmayacaksa, cok yuksek cozunurluk ve buyuk boy baskilara ihtiyac duymuyorsa birinin bugun standart portre, manzara, spor, sokak gibi alanlarda 5D MK II almasina gerek oldugunu dusunmuyorum.

Ozellikle bazi EF-S Lensler de goruntunun yakalandigi alanin kucuk olmasi ve merkezdaen goruntu yakalama avantaji ile EF L serisi lenslere yaklasirken.

550D ozelinde sordugunuz soruya gelirsek, Zaten 550D-600D-60D-7D ayni fotograf kalitesine sahipler. Beklentinin uzeri sorusu ise biraz karisik. Ne beklediginizle alakali. ISO 1600 De tertemiz fotograf bekliyorsaniz karsilamaz ama ISO 800'de gece konser cekiminde ortalama boyutta basilabilecek bir fotograf verir size. Atletizim cekmeye calisiyorsaniz beklenitinizi serilik olarak karsilamayabilir ama 5D Mk II de karsilamayabilir.Ancak kurek yarisi cekiyorsaniz sonuc farkli olur. Burada verilecek en onemli cevap lensinden, filtresine, tasiyici sistemden, govdeye sistemin ne yapmak istediginizie uygun secilmis olmasidir. Ve elinizdeki malzemenin sinirlarini iyi bilebilmenizdir.

Mesela:
Ilk Fotograf 5D Mk II ile cekilmis bir uzun pozlamadir. Ikinci fotograf ise 350D ile cekilmistir. O kadar uzun pozlamada noise ile basa cikilamayacagi icin bu sefer farkli bir teknik kullanilmistir.

5D MK II


350D

Son olarak ISO Chart denilen calismanin fotografdaki isik ISO su ile alakasi yoktur. ISO dedigimiz gibi bir krumdur Bu krumun standar olarak belirledigi 4000 l/ph cozunurlugunde asil ismi I3A/ISO cizelgesidir. Lenslerin keskinligini, cozunurlugunu ve deformasyonunu gormek icin kullanilir. ISO dan temin edilebilir ve fiyati asagi yukari 100USD'dir.

hmmm.. baktim simdi. benim 550D de hem yuksek ISO gurultu azaltma (noise reduction, NR) hem de uzun pozlama da NR fonksiyonalrını acip kapama secenekleri varmis..

"Oncelikle uzun zamandir boyle terletici bir sinava tabi tutulmamistim. "

Valla haklisin ama bu ISO mevzuunu o kadar bol kullaniyoruz ki. Fotoğraf çekerken belki de gunde bir kez set ettiğimiz bir ayar ama sanki altinin, gumusun ayari gibi makinalarin deger gostergesi oldu. Bir de hangi konuyu konussak bi yerden bu ISO becerisi karsimza dikiliyor. Film doneminde, ASA, DIN konulari cok az konusulurdu. Hangi filmi koysak onunla cekmek durumundaydik. Bir aralar piyasada 200 ve 400 ASA lik filmler vardi ama cok zor bulunurdu. Metre hesabi satis olayi basladiginda da kisa sure sonra Dia lar cikti..
Neyse, film demisken bir hatirlatma yapalim, filmlerdeki yuksek ASA ya bagli olusana grain (kumlanma) digital sensorlerdekine noise (gurultu) diyorduk, degil mi?

Dogrudur. Filmde, filmin isiga duyarliligi arttikca uzerinde bulunan gren tabir edilen isiga duyarli parcalarin boyutlari buyur. Buda genelde daha yuksek kontrast ve baskilar buyudukce grenlerin gozukmesine sebep olur. Filmlerin kalitesi de bu partikullerin film yuzeyindeki duzeni ile olculur.

Dijitalde ise statik karincalanma olusur. Bunlar genelde daha duzensizdir. Burada olan diyor boyunun buyumesi degil ayni boyuttaki diyotlarda renk kaymasi olusumudur. Her fotograf makine ureticisi kendi algoritmasini ve sensorunu kullandigi icin aslinda her markanin iyi kotu bir yuzeyi vardir. Buda noisedir. Basarimi az olmasi veya belli boyutlard kullanimi ile olculur

daha ilk soruda bile çok güzel bir konu olacağı belliydi,
atalay abi konuyu açtığın için sana, tuna bu kadar zorlu bir testi verdiğin ve bizi aydınlattığın için sana teşekkür ederim...

Tesekkurler Aydin Tunapala. ISO konusu kafamda netlesti. Bakalim elektronikte nasil gelismeler olacak, sensorler konusunda daha neler neler gorecegiz..

şimdi ben de şöyle bir şey merak ettim;

küçük sensörlü makinelerde, örneğin güncel 550-600-60 ve 7d de iso 640-800 'den sonra ciddi ciddi kirlililk başlıyor, bununla ilgili bir çok test var.
merak ettiğim konu şu, aynı gövdelerin kaç saniye uzun pozlamadan sonra grenlenmeye başladığı ile ilgili bir çalışma var mıdır acaba?

elektronik olarak kisaca şöyle diyebiliriz. kazanç (gain) ve noise(gürültü) arasında lineer olmasada bir bağıntı ters olarak vardır. kazanç artarsa gürültü artar. kazanc azalırsa gürültü azalır.biz elektronik mühendislerine simit tabağı (smitg chart) falanla elle bile hesaplattirdilarda zamaninda işin özü ama yukarda dediğim gibi.b

bunun yanında uzun pozlama sensörün ısınması demektir. ısınan elektronik devrelerde yarı iletken componentlardan dolayı yine gürültü artar.

konudan az ilgisiz olarakta uzun pozlama sensörünüzün ömründen ömür götürür.

noise a fotoğraf dilinde gren deniyor. Türkçesi ile sensörün rengi yanlış algılamasından/algılayamamasından dolayı oluşan çamur gibi renk tonlarina denmektedir.

gibi gibi

her dijital fotoğraf makinesi gündüz fotoğraf çeker. makinenin kalitesi yada fiyat farkı düşük ışık koşullarındaki başarısı ile doğru orantılıdır. diğer bir tabir ile makine performansını düşük ışık koşullarında gösterir.

onu tuna da bahsetmişti de benim asıl sorduğum bunun ile ilgili bir deney var mı?
şu kadar uzun pozlarsan gürültü başlar gibi...
sensörün tolere edebildiği en fazla değer nedir?

Halil Ibrahim Duran Nickli Üyeden Alıntı

onu tuna da bahsetmişti de benim asıl sorduğum bunun ile ilgili bir deney var mı?
şu kadar uzun pozlarsan gürültü başlar gibi...
sensörün tolere edebildiği en fazla değer nedir?

Herseyi devletten (Mert'den ) beklememek lazim. Yok mu sana makinalarini odunc verecek birileri acaba?

Edit: "tolerans" kelimesini atlamisim. ben uzun pozlamada gren karsilastirmasi olarak algiladim. toleransi yapsa yapsa Kai yapmistir..