Konu: Inverse Square Law (Ters Kare Kuralı)

Fotoğrafta eğer flash kullanacaksak veya gün ışığı(ortam ışığı) (ambient light) haricinde bir ışık kullanımına gideceksek içine girmemiz gereken bazı teknik bilgiler bize gerekli olacak. Bunlardan en önemlisi tüm kaynaklarda Inverse Square Law diye geçen ama türkçeye Ters Kare Kuralı olarak değiştireceğim terim. Makalenin bundan sonraki kısımlarında ISL diye kısaca yazacağım.

Fotoğraf, ışıkla resim yapmaktır diye bir söz vardır, buradan anlıyoruz ki ışık en önemli varlığımız. Elimizde hangi makine, hangi lens olursa olsun doğru ışık koşullarını sağlayamadığımızda hiç bir verim alamayız, bu da başlangıç durumundaki fotoğraf ilgilileri için moralleri en çok bozan olaylardan biridir.

Yine de, "Ben flash kullanmıyorum", "Flashsız çok daha doğal çıkıyor", "Ne gerek var ki" diyenler olabilir, olacaktır. Unutmayalım ki en temiz görüntüyü düşük ISO'larda alıyoruz ve gece çekimlerinde ISO 1600de 3200de ekipmanımız ne olursa olsun istediğimiz sonuçları almamız çok zor. Eğer gerçekten profesyonel sonuçlar elde etmek istiyorsanız, ışığa ihtiyacınız var demektir. Ayrıca flash, çok keskin ve renkli sonuçlar almanıza yarar.

Şimdi ISL'yi anlayabilmek için en baştan başlayalım:

Enstantane Hızı:

Hepimiz şunu biliyoruz ki ne kadar uzun enstantane o kadar fotoğrafımıza düşecek olan ışık. Tersi olarak da kısa enstantane = daha az ışık düşümü...

Matematikle açıklayacak olursak:

1/100 enstantaneden 1/50 enstantaneye geçtiğimizde bir stop daha fazla ışık almış oluruz. Aynı şekilde 1/100'den 1/200'e geçtiğimizde de 1 stop az ışık almış oluruz.

Diyafram:

Makinelerimizdeki f değerlerini ezberlemiş olmamız bize çok kolaylık sağlayacaktır. Ezber de oldukça kolaydır her zaman 2ye katlayarak gider. Arada 2 stop ışık değeri vardır.

1--> 2 -->4 --> 8 --> 16 --> 32

Ara değerler için de rakamlar 1.4 ile çarpılır (1.4 ,2nin karaköküdür bu arada = yaklaşık 1.414)

1--> 1.4 --> 2 --> 2.8 --> 4 --> 5.6 --> 8 --> 11 --> 16 --> 22 -->32

Makinelerimizde gördüklerimiz ise şu şekildedir:

1-->1.4 --> 1.6 --> 1.8 --> 2.0 --> 2.2 -->2.5 -->2.8 --> ... (Arada 1 stop ışık değeri vardır)

Enstantane - Diyafram İlişkisi:

Enstantaneyi ve diyaframı kısaca matematiksel olarak anlattık. Şimdi elimizde olanlarla pratiğe doğru geçelim. Diyelim ki f8 değerindesiniz ve 1/250 enstantanedesiniz. Makinenizin pozometresi doğru ölçüm olarak bu değerleri gösterirken modeliniz de sabırlı şekilde sizi bekliyor Siz, daha keskin bir fotoğraf istiyorsunuz ve çok fazla alanı net istiyorsunuz. Bu durumda alan derinliğini etkileyen faktörün diyafram olduğunu düşünerek f değerinizi 11e çıkarıyorsunuz. Bu durumda 1 stop ışık az almış oluyorsunuz, dolayısıyla enstantanenizi bir stop azaltmak durumundasınız, bu da 1/125 demektir. Bu kadar basit...

ISO Etkisi:

Her zaman her yerde okursunuz : En düşük ISO = En temiz fotoğraf... Dolayısıyla ne kadar düşük ISO'da çalışırsak bizim açımızdan o kadar avantajlı.

Makinelerimizdeki ISO da şu şekilde ilerliyor:

ISO 100 --> 200 --> 400 --> 800 -->1600

Ana ISO değerleri bu şekilde olup aralarında bir stop ışık vardır. Şu anda çoğumuzun makinesinde ara değerler de mevcut olmakla beraber temel mantık ana değerler üzerinden düşünülmelidir.

Yani ISO 400de çekim yapıyorsak, ISO 200e aldığımızda 1 stop daha fazla ışığa ihtiyacımız olacak demektir.

Artık flasha gelelim:

Gördüğümüz gibi flashlı fotoğraf oldukça teknik bilgiyi bilmemizi gerektiren bir yöntemdir. Özellikle konumuz olan strobist kullanım flashlarında manuel özellikler olmalıdır.

http://www.canonturk.com/smf/index.php/topic,526.0.html - Bu bağlantıda strobist kullanım için flashlarda olması gereken özellikleri sıralamıştım.

http://www.canonturk.com/smf/index.php/topic,114.0.html - Bu bağlantıda da sık kullanılan YN 460 flash incelemesi mevcut.

Flashların da güçleri mevcut ve şu şekilde ilerliyor:

1 --> 1/2 --> 1/4 --> 1/8 --> 1/16

1 : Tam güç ( Full power)
1/2 : Yarı güç (Half power)
1/4 : Çeyrek güç (Quarter power) diyoruz. Yabancı sitelerde de sık sık bu söylemlere rastlarsınız.

En üst seviye flashlar Canon 430Ex, 580Ex, 580 Ex2, Nikon Sb 800,Sb900 vs gibi 1/128 gibi çok az ışık da verebilirler. Fakat eski flashlar genellikle 1/16nın altına inmezler.

Flash seçerken en önemli özelliklerden biri ne kadar güçlü olduğudur. Yani tam güç konumunda (1/1) diğer flashlara oranla ne kadar ışık verebildiğidir. Flashların ne kadar güçlü olduklarına Guide Number (Rehber Numara) larına bakarak anlayabiliriz. Bu numara flash alırkenki en önemli yardımcınız olacaktır, olmalıdır.

Flash Rehber Numarası (Guide Number) :

Yine matematiksel olarak düşündüğümüzde diyafram değerinin mesafeyle çarpıldığında flashınızın doğru pozlamayı vermesidir. GN'ler hesaplanırken ISO 100, 35mm değeri ve tam güç(1/1) konumu düşünülür.

Örneğin 580EX'i ele alalım. ISO 100,35mm ve 1/1 konumunda GN = 36 metredir (Burada kolaylık olsun diye 40 alacağız)



Şimdi pratik olması açısından bir örnekle açıklayalım:

Flash ----------------5metre-------------------Model

Modelimizi doğru pozlamayabilmek için: 40 / 5 = 8. Yani f değerimiz 8 olmalıdır.

Biraz daha uzaklaşırsak:

Flash ---------------------------------10metre---------------------------------- Model

Modelimizi doğru pozlamayabilmek için: 40 / 10 = 4. Yani f değerimiz 4 olmalıdır.

Uzaklığa bağlı olarak daha fazla ışığa ihtiyaç duyacağımız için f değerimiz 8'den 4e çekildi. Eğer yine f8 de kalmış olsaydık doğru pozlama yapamazdık ve modelimiz karanlıkta kalırdı. Tam ters olarak da f değerini çok açsaydık yani f1.8 gibi bir değere, o zaman da çok aydınlık(patlak) bir görüntü elde etmiş olacaktık.

ve Sonunda ISL (Ters Kare Kuralı) :

"Kaynağa uzaklık arttıkça, ışığın şiddeti mesafenin karesi oranında azalır."

Biraz karışık olduğunun farkındayım. Şöyle açıklayayım, model 2 kat uzağa gittiğinde ona düşen ışık 4 kat azalır, ters şekilde 2 kat yakına geldiğinde üzerine düşen ışık 4 kat artar. Bu da 2 stop demektir.

Şimdi, diyafram değerimizi biliyoruz. Diyafram açıklığının DOF(Depth of Field) yani alan derinliğini ters orantılı etkilediği biliyoruz. Ne kadar açık diyafram o kadar az alan derinliği. Aynı zamanda modele ne kadar yaklaşırsak o kadar sığ alan derinliği yakalarız. Yani modelimizi arkaplandan tamamen ayıklamak istiyorsak açık diyaframda çalışmalıyız. Işıkta da neyse ki aynı kurallar geçerlidir, şu şekilde açıklayalım:

Flash ---------------2 metre----------------Model----------------2 metre------------------Arkaplan

ISO 100, f/8 ve flash gücümüzün 1/8 olduğunu düşünelim.

Şunu rahatlıkla söyleyebiliriz ki uzaklık sebebiyle arkaplan 2 stop az pozlanmış olacaktır. Yani f8 -->f11--> f16.

Peki ya modele yaklaşırsak?

Flash ------1 metre-----Model ------------------------3metre------------------------------Arkaplan

Modele 2 katı yaklaştığımız için bu değerlerde çekersek 2 stop fazla pozlanmış olacak.

Önlemek için şunları yaparız:

1) Diyaframı kısarız : f8-->f11-->f16 ya alırız. Bu şekilde daha keskin ve her yeri net bir fotoğraf elde ederiz.
2) Flash gücünü düşürürüz. 1/8 iken 1/32ye alırız. Bu şekilde alan derinliğinden ödün vermemiş oluruz.

Şunu da göz ardı etmeyelim, bu şekilde pozlama yaptığımızda arkaplan 4 stop az pozlanır, bu da genellikle çok istenen bir şeydir.

Tamam, şimdi en yüksek GN'li flashı mı almalıyım?

Evet. Yani genellikle evet. Flash kullanım amacınıza göre değişmekle beraber eğer gerçekten güç istiyorsanız ve pozlamalarınızı buna göre yapacaksanız GN çok önemlidir. Canon 580EX ve yılların eskitemediği flash Vivitar 285 'in aynı GN 'ye sahip olduğunu söylersem şaşırırsınız herhalde O yüzden her zaman en pahalı en iyi değildir. Canon 580EX TTL özellikli olması ve çok yeni teknoloji olmasıyla tabi ki birkaç adım önde olmakla beraber Vivitar hiç de küçümsenmeyecek işler çıkarmaktadır. Yalnız 1/16dan daha küçük değerleri vermez.

Eğer strobist çalışmalar ilginizi çekiyorsa ilk işiniz flash almak: YN 460(50$) veya Vivitar 285(100$) ilk tercihlerinizden olmalı.
Bunun yanında flash tetikleyiciye ihtiyacınız olacak. Bu da alıcı / verici sayısına göre değişmekle beraber 30-100 $ arası bulunabilir.

Daha sonra biraz tecrube, biraz istekle çok güzel fotoğraflar elde edebiliriz. İşte bunlardan bir tanesi:



Tahir YILDIZ