Konu: Canon EF 8-15mm f/4L Fisheye USM

Kenan Bey,
Hassasiyetiniz için teşekkür ederim...

Biraz daha konuya ekleme yapayım...

Normalde lenslerin görüntü projeksiyonları K.Miyamato tarafından 1960'larda yazılan bir makale ile belirlenmiş ve 5 ana başlığa ayrılmıştır...
Bunlar:
- Rectilinear / Merkezden perspektifli
- Equidistant
- Equisolid Açılı
- Stereographic
- Ortographic
şeklindedir...
Bu ayrım tamamen ışığın kırılma açılarına ait karakteristikler dikkate alınarak ortaya çıkarılmıştır... Bugün seri imalatı olan optik ürünler de bu 5 temel projeksiyonu dikkate alarak üretilirler.. Dolayısıyla dönüşüm yazılımları da bu projeksiyon izdüşüm matematiksel modellemeleri ile kurgulanırlar..

Aşağıdaki grafikte bu kırılım değerleri verilmiştir.



Işık kaynağı olan objenin (ojekt point) Kırılma bölgesi olan optiğin merkez noktasından geçerken (optical center) kırılımı ve f odak uzaklığı da dikkate alınarak görüntü düzlemine (image plane) yani sensöre düştüğü noktayı bu projeksiyonlar belirler.. Yani optik tasarımı buna göre yapılır..

Bu durumda oluşan bu saçılma aşağıdaki lens merkezinden açısal uzaklık-r ilişki grafiğini oluşturur..



Bu grafikte görüntü noktasının lens merkezinden kenara doğru kaçtıkça, merkeze olan Teta açısı ile görüntünün sensör üzerinden merkezden mesafesinin odak uzaklığı cinsinden ilişkisini görebiliyoruz..

Temel projeksiyon olan Rectilinear lensler PinHole kameraların mantığı ile, yada en basit optik kuramı olan merkezden geçen ışığın kırınımsız hareketi prensibi ile, hareket ettikleri için distortion oluşmaz..



Bu sınıfın açısal uzaklık-r grafiği'nde de görüldüğü gibi bir ayrım özelliği de vardır:
- Rectilinear lens eğrisinin sol tarafında kalan projeksiyonlar iç bükey (pincushion) distortion karakteristiği gösterirler..


- Rectilinear lens eğrisinin sağ tarafında kalan projeksiyonlar ise dış bükey (barrel) distortion karakteristiği gösterirler.. Ve bu karakteristik balık-gözü projeksiyonlarına kadar devam eder..


Bu projeksiyonun dışında kalan 4 temel balık-gözü karakteristiğine bakacak olursak:


- Equidistant (eş açılı/paralel) Projeksiyonlu lenslere en çok ürün kazandıran marka Nikon firması.. Hatta bu projeksiyon formülasyonu ile üretilmiş lenslere bir bakar isek:
Nikkor 16.3mm f/8 180 degrees - 5 elements in 4 groups 1957
Nikkor 8mm f/8 180 degrees - 5 elements in 4 groups 1962
NIKKOR 7.5mm f/5.6 180 degrees - 9 elements in 6 groups 1966
NIKKOR 6mm f/5.6 220 degrees - 9 elements in 6 groups 1969
NIKKOR 8mm f/2.8 180 degrees - 10 elements in 8 groups 1970
NIKKOR 6mm f/2.8 220 degrees - 12 elements in 9 groups 1972
PELENG 8mm f/3.5
COASTAL OPTICAL 7.45mm f/5.6.

Bu lensler arasında belki de en meşhuru, 220 derece görüş açılı 6mm f/2.8 olanıdır.. Üstelik çok da nadir bir lenstir..


Bu seriler özellikler bilimsel amaçlı hazırlanmış serilerdir.. Ve genellikle matematiksel modellere temel teşkil ederler..


- Equisolid Açılı lensler günümüzde raflarda en kolay görebileceğimiz, bu 4 tip arasında en keskin sonuçları vermeye aday lenslerdir.. Bu sebeple pek çok üyesi bulunur..
NIKOR 10.5mm f/2.8
SIGMA 8mm f/3.5
CANON 8-15mm f/4.0 L
SIGMA 15mm f/2.8
TOKINA 10-17mm f/3.5-4.5
Bu sınıfın meşhur üyeleridir...

- Orthographic Projeksiyonlu lenslerde amaç en uniform ışık dağılımının sağlanmasıdır. Ancak bu bazı imaj zaafiyetleri de doğurur..
Buna karşın Orthographic tasarım çok basit lens mimarilerine zemin hazırlar.. Böylelikle son derece hafif ve düşük büçeli ürünler elde edilebilir.. Bu sınıfa kapı deliği mercekleri çok temel örnekler olarak verilebilse de daha ciddi üyelerinin sayısı sadece 2 dir..
Bunlardan ilki bu sınıfın en önemli üyesi olan:
NIKKOR 10mm f/5.6 OP 180 degrees 9 elements in 6 groups 1968

Bir diğeri ise YASUHARA -MADOKA 180 olarak bilinen ve sadece Sony NEX gövdeler için üretilen E-Mount bir objektif..



- Stereographic projeksiyonlu lenslerin de sayısı pek fazla değildir.. Günümüzde daha çok otomobil geri görüş kameralarında uygulanan bir yapısı vardır...
Bu sınıfında yine en önemli üyesi Nikon'dan gelir:
NIKKOR 15mm f/5.6

Ayrıca son dönemde son derece popüler olan:
SAMYANG 8mm f/3.5 de yine bu projeksiyonlu üretimlerin bir sonucu olup, özellikle aynasız gövdeler için Stereographic projeksiyonlu lensler ucuz ve ufak yapıda tasarımlara imkan sağlamaktadır..


Peki, "sahip olduğumuz lensin hangi mimari ile tasarlandığı bilgisinin bizim için neden önemli olduğu" sorusuna cevap verecek olursak; pek çok profesyonel panoramik fotoğraf programı manuel ayarları içerisinde size, eğer olur da lensi tanımaz ise, hangi projeksiyon ile düzeltme yapması gerektiğini sorar.. Bu bilgiye sahip olmak işinizi bir hayli kolaylaştıracaktır...

Ayrıca Lightroom veya PS yazılımlarının da lens düzeltme etkileri bu projeksiyonların matematiksel formülasyonları ile yapılır...

Bir oturuşta aklıma bunlar geldi...
Belki ileride bu konuyu biraz daha derleyip toparlayıp, ayrı bir başlık olarak da açabiliriz...




Kaynaklar:
- Wikipedia.org
- BobAtkins.com
- michel.thoby.free.fr
- mir.com.my
- photomalasia.com
- paulbourke.net