Konu: Panaromik Çekim ve Genel Ekipmanlar Hk bir bukle bilgi....

Panaromik Çekim ifadesi aslında bir çoklarımızın sık sık duyduğu, kendince sık sık denediği bir kavram...
Peki kavramı nekadar ve ne oranda doğru biliyoruz...
Bu konu bir dönem hayli ilgimi çekmiş ve incelememe neden olmuş idi..
Bu sebeple çok sevgili Mert'in de yönlendirmesi ile kendimce bildiğim bir kısım bilgiyi sizinle paylaşmak istedim..

Öncelikle şu PANORAMA/PANORAMİK kelimelerinin bir tanımını yapalım...
TDK'ya göre:
PANORAMA
isim (panora'ma) Fransızca panorama
1. isim Yüksek bir yerden bakıldığında göz önüne serilen geniş görünüş
"Belediye reisi bir panorama resmi çekmeyi akıl etmeyen fotoğrafçıya çıkışıyordu." - R. N. Güntekin
2. Genel görünüm
"Çağdaş Türk sanatından bir panorama vermeyi amaçladık."

Biizim fotoğrafçılık literatüründe ise daha çok geniş bir manzaranın tek karede, eğer mümkün değilse (mesafenin darlığı, lensin açısal değeri yada lensin geniş açılardaki bükülme/distortion karakteristiği nedeni ile)manzara doğrultusunda birkaç karenin birleştirilmesi ile elde edilmesi hali olarak tanımlanabilir...
Yada geniş kadrajlı manzara fotoğrafı olarak da tanımlanabilir...
Örnek vermek gerekir ise:

Bu tür fotoğraflar için genel kullanımda standart bir tripod kafası her seferinde bir önceki karenin 1/3'ü yeni kadrajda kalacak şekilde çevirilerek istenilen alanın çekimleri tamamlanır ve bu x adet fotoğraf daha sonra bir yazılım vasıtasıyla birleştirilerek tek kare haline getirilir... Hatta bu çekimlerde de yatay eksendeki kaydırmalar esnasında gövde dikey duruma getirilerek daha çok detay ve daha az bozulma elde edilmeye çalışılır...
Ancak her ne kadar bu tür çekimlerin sonuçları başarılı gibi gelse de kendince hatalar taşırlar..
Bunlarında en başında PARALLAX denilen hata gelir...
Peki nedir parallax hatası?
Parallax hatası çekim esnasında tripod kafasının dönüşü esnasında fotoğraftaki simetri eksenini bozulması nedeni ile manzaradaki cisimlerin birbirleri ile olan konumlarının her karede farklı çıkması sorunudur...
Bu da birleştirme esnasında problemler yada tutarsızlıklar yaratır...
Parallax hatasına kolay anlaşılabilir bir örnek vermek gerekir ise; iki elinizin işaret parmaklarını arka arkaya getirip, gözünüzü öndeki parmaktan ayırmadan, başınızı döndürdüğünüzde arka tarafta kalan parmağın her seferinde farklı bir konumda olması ile açıklanabilir..
Yada aşağıdaki imajdaki gibi bisikletin parmağa göre yer değiştirmesi örnek verilebilir..



Bu hata ifade ettiğim gibi görüntülemeyi yapan sistemin simetri eksenin kayması kaynaklıdır..
Eğer fotoğraf ekipmanları üzerinden gidecek olursak klasik kafalar ile yapılan çekimlerde hareket ekseni tripodumuzun merkez bağlantı noktası dolayısıyla kameranın gövdesinin orta yerlerinde bir noktadır (insan vücudunda ise kaba bir ifade ile boyun merkezi yani beyinin orta noktalarında bir yer).
Oysa gerçekte görüntünün simetri ekseni beyin değil gözümüzün ortasında bir noktadır (Malum insan gözünün sarı bölgesine de imaj ter düşer)...



Fotoğraf ekipmanımızda da esas imajın ters döndüğü yani simetrinin merkezi kamera gövdesinde değil lensin içerisinde bir noktadır...



Yani eğer sensörü güzümüzde imajın okunduğu sarı bölge olarak tanımlarsak irisden geçen imajın (tüm ışık demetlerinin birleşerek) ters döndüğü nokta lensin içerisinde bir nokta olacaktır..



İşte bu simetri eksen noktasına NODAL NOKTA diyoruz...
İşte doğru bir çekimde esas olan; bu simetri referans noktasının yatay yada dikeydeki panoramik hareketin hareket ekseni olması gerekliliğidir.
Yani tripodun kafasının hareket ekseni olan, tripod merkezi ile lensin nodal noktasının çakışması gerekliliğidir...
Klasik tripod kafaları maalesef bu düzeneğe, bu ayara imkan vermiyorlar...
Bu sebeple bu çekimler için PANORAMİK KAFA olarak ifade edilen özel kafaları kullanıyoruz...
Panoramik bir kafa gövdenin bağlantısı ne şekilde olursa olsun, üzerindeki kaydırma imkanları ile, lensin nodal noktasını tiripodun merkezine kaydırabilen imkana sahiptir.
Nodal nokta her lenste, tasarımları gereği, farklı bir konumdadır.. Zoom lenslerde ise odak değerine göre hareket ederler...
O sebeple bu tür çekimlerde ya prime lens kullanmak ya da zoom bir lensin tek bir odak değerine (genellikle distorsyonun az/kabul edilebilir olduğu en geniş açı değeri) sabitlenerek çekim yapmak tercih edilir.
Nodal nokta len üzerinde iki mesafe ile tespit edilir..
İlki ve en kolayı lens üzerinde ışığın giriş yaptığı merkez hat, yani lensin ön camının tam ortası....



Bir diğeri ise, ışık demetinin optik merkezde birleşerek ters dönüğü noktadır.. Bu da lensin ön camından geriye doğru bir konumdur..



Dolayısıyla elinizde bir panoramik kafa olduktan sonra yapılması gereken ilk işlem lensin bu nodal noktasının tespitidir.. Yeniden ifade etmek gerekirse bu nokta gövdenizden bağımsızdır.. Her lens için sabit (prime lensler için) bir konumdadır.
Bu noktanın tespitinin en kolay yolu:
1 - Tripod su terazisine göre düz bir zeminde konumlandırılır... Yani tripodun kafa bağlanan tablası her eksende yere paralel olmalıdır..
2 - Eğer zemin eğimli yada bozuk ise tripodun ayakları ile bu dengeleme yapılır.. Ancak bu iş biraz sıkıntılı bir süreçtir.. Bu sebeple "Leveler" denilen ve Panoramik Kafa ile birlikte alınması tavsiye edilen ilave bir aparat kullanılır.




Bu parça tripod ile panoramik kafa arasına bağlanır.. Bu şekilde kafanın yata hareketinin terazideki yere paralel olması sağlanır..
3 - Panoramik kafa gövdeye bağlanarak sabitlenir.
4 - Kamera ve lens panoramik kafaya sabitlenir..
5 - Lensin önce merkez hattı tripodun merkez hattına oturtulur.



6 - Daha sonra nodal noktanın tripodun merkezine oturtulması aşamasına geçilir. Esas ayar bu noktadaki ayardır.



Bu aşama için genelde tavsiye edilen karşınıza yere dik konumda ve arka arkaya duran iki konum belirlenmesidir. Mesela bir elektrik direği ile arkasındaki binanın duvarının kenarı yada yere dikeceğiniz iki çubuk olabilir.
Tripodunuzu bu iki konumun birbirlerini tam kapattığı bir noktaya sabitliyoruz. Yani lens öndeki çubuğu gördüğünde arkadaki çubuk görünmez olmalıdır. Yada elektrik direği binanın köşesini tam örtmelidir.
Daha sonra kameramızı kafa yardımı ile sağa sola çeviriyoruz.. Ve bu işlem esnasında tespit ettiğimiz iki referans noktasının bir birleri ile ilişkisini gözlemliyoruz.
Bu noktada arzu ettiğimiz kamera ne yöne döndürülürse döndürülsün bu iki referans noktasının ekrandaki imajının hep aynı kalmasıdır.



Eğer tripodun merkez noktası ile nodal nokta kesişmemiş ise üst ve alttaki gibi imajların konumları değişecektir... Eğer nodal nokta doğru yerde ise bu durumda ortadaki tasvirde olduğu gibi konumlar hep aynı kalacaktır. İşte bu doğru yerleşimdir.
Bu yerleşimi sağlamak için gövde ve lens ileri geri hareket ettirilerek denemeler yapılır ve doğru konum bu şekilde tespit edilir.
Bu tespiti yapıp kafanız üzerinde işaretlemeleri yaptıktan sonra nereye giderseniz gidin aynı gövde ve lens ile bu ayarları kullanarak çekim yapabilirsiniz...


Buraya kadar yaptığım açıklamalar hep parallax hatasını ortadan kaldırmak için yapılması gereken nodal nokta tespiti ve konumlandırması üzerine idi...
Şimdi yeniden olayı ekipmanlara doğru çekelim ve piyasadaki panoramik kafalardan bir iki örnek verelim...


Manfrotto 303 QTVR
Bu işin temel ekipmanlarından biridir. Ki şuan benim de sahip olduğum kafa budur.. Son derece sağlam ve kullanımı kolaydır.


Manfrotto 303 SPH
303 QTVR modelinin bir üst modelidir. QTVR a göre en büyük artısı dikey eksende kaydırmalar için dereceli kaydırma aksamına sahip olmasıdır. Diğer özellikleri ortaktır.


Nodal Ninja NN3 ve NN5
Manfrotto modellerinden daha küçük ve hafiftirler.. Daha kolay kullanımı olmakla birlikte Manfrotto modellerinin verdiği teknik ayar zenginliğini ve ilave aksesuar imkanını vermezler..


Panosaurus
Nodal ile aynı segmentte bir üründür.. Hatta Nodal Ninja bir gömlek daha üstündür de denilebilir.. Tabii dolayısıyla Nodal Ninja'dan daha ekonomik bir tercihtir..


Kaidan QPan Pro
Benim için Nodal Ninja ile Manfrotto arasında bir konumda...


Gigapan Epic Pro
Bu işin yapan en meşhur motorlu kaidedir... Çekim yapılacak kadrajın sol-üst ve sağ-alt konumlarını işaretler ve düğmesine basıp tüm işi ona bırakırsınız. Özellikle detaylı manzara çekimleri için ve giga-pixel çekimler için çok tercih edilir..


Tabii bu çekimler sadece manzara için değil aynı zamanda iç mekan yada ticari veyahut turistik amaçlı 360 derece panoramik geziler için de kullanılabilir..
Peki bu çekimler için genelde tercih edilen setler ne şekilde...

Eğer bir manzara çekimi ise esas olan sağlam bir tripod üzerine takacağınız bir panoramik kafa ile istediğiniz lensi bağlayıp çekim yapabilirsiniz... Yukarıda da ifade ettiğim gibi genel de tercih edilen düşük distorsiyonlu bir geniş açı lens ile dik kadraj çalışmaktır..

Eğer bir iç mekan çekimi olacak ise, örneğin bir minin kubbeden yere çekimi bu durumda yatay kadrajda bir üst seçenek yine uygulanabilir..

Ancak amaç sanal tur ise; o zaman ekipmanlarımız biraz daha spesifik bir hal alıyor... Sanal tur için genelde tercih edilen lens tipleri balık gözü olarak tanımladığımız küresel yada diagonal 180 derece görüş açısına sahip lenslerdir..

Sigma 8mm f/2,8 EX DG Küresel Balıkgözü lens


Sigma 15mm f/2,8 EX DG Diagonal Balıkgözü lens


Bu noktada SIGMA lens seçenekleri itibariyle hemen herkesin tercihi konumunda.. Croplu gövdeler için 4.5mm küresel / 10mm diagonal ve FF gövdeler için ise 8mm küresel / 15mm diagonal balıkgözü lens gamına sahipler..
Peki balıkgözü lensin küresel yada diagonal olması bize ne kazandırır yada kaybettirir..?
Küresel bir lens ile en fazla 6 karede 360 derece bir video/flash/java dosyası için gerekli veriyi toplayabilirsiniz.. Ancak diagonal bir lenste bu sayı 14-16 karedir.
Buna karşın; küresel bir lens ile lens sensörün kısa kenarını çap alan bir daireye imaj düşürdüğü için sensörün 52% gibi bir kısmını kullanır, diagonal bir lens ise tüm kare kullanır.. Dolayısıyla diagonal bir lens ile yapılan çekim çözünülürlük ve detay açısından daha başarılıdır. Ayrıca diagonal bir balık gözü lensi günlük çekimlerinizde de kullanabilirsiniz.. Ancak küresel bir lens kapı deliğinden dünyaya bakmak gibi bir sonuç verdiği için günlük hayatta kullanım açısından o kadar da esnek değildir.. Ayrıca diagonal lensler düğün fotoğrafçılığı ve video çekimlerinde de çok tercih edilen bir lenstir...

Yazılım boyutuna gelirse, bu da geniş bir konu...
Ancak çok temelde panoramik tur yapılmayacaksa Photoshop "photomerge" özelliği en genel kullanılanı...
Yok eğer panoramik tur yada balıkgözü lens ile çekimli imajlar var ise
- PtGui
- AutoPano Giga
- Pano2VR
- Easypano Studio
- The Panorama Factory
- Serif Panorama Plus
gibi yazılımlar da piyasada oldukça tercih edilen yazılımlardan birkaçı....


Off....
Amma gevezelik etmişim....
Neyse şimdilik bu kadar olsun....
Sorular geldikçe altına ilave eder yazıyı geliştirir ve genişletiriz...
Umarım birilerinin işine yarar...
Herkese selamlar..