Fotoğraf Projesi Hazırlamak
Uzun zamandır uzerinde araştırma yaptığım ve ne yazıkki pek fazla bilgi edinemediğim yada bilgi almak isteyipte cevap alamadığım günlerin ardından.
Çok değer verdiğim bir abimden gelen, az sonra paylaşacağım bu yazı, kafamdaki bir çok soruyu ve bilinmezliği ortadan kaldırdı.
Umarim sizlerde faydalanirsiniz, ben çok sordum ama bu kadar guzel anlatım maalesef bulamadım.
Bu arayış surecinde bana vaktini ayıran, bütün herkese sonsuz teşekkürlerimi sunuyorum.
Yazıyı hazırlayan, beyfendi ile bizzat email üzerinden sohbetimiz oldu, dilerseniz kendi sitesinden yada kendinden bilde alabilirsiniz.
Mahmut Özturan bey'e burdan sonsuz teşekkürlerimi sunuyorum, sitesinde paylaştığı diğer yazılarınıda okumanızı tavsiye ederim.
Fotoğraf Projesi Hazırlamak
1. Başlangıç
Proje, bir kişi ya da grup tarafından, belirli bir başlangıç ve bitiş süresinde, belirlenmiş hedefler doğrultusunda, kaynak kullanılarak gerçekleştirilen eylemler bütünüdür.
Fotoğraf projeleri, genellikle bireysel çalışmalar gibi görülseler de, her projede olduğu gibi, aslında bir grup çalışmasıdır ve bu bir zorunlu gerekliliktir. Proje, sadece bir kişinin çalışmalarının sonucu olamaz; yararlanılanlar, rehberler, danışmanlar, ve pek çok yardımcı unsurlar, hep projenin birer parçasıdırlar. Ama bununla birlikte, gerçek anlamda da birden fazla kişinin bir araya gelerek ve projenin üretilmesi için görev bölümü yaparak, bir grup tarafından da sonuçlandırılmış olabilir.
Projeler yaratıcı, bilimsel, uygulanabilir, yarar sağlamaya dönük, açık ve anlaşılır olmalıdır. Projelerde, konunun tanımı, amacı ve hedefleri arasında anlamlı bir bağ kurulmalıdır. Proje, hazırlayanların kendi özgün tarzı ve tasarımı olmalıdır. Projeler, alanına yeni, özgün ve estetik bir bakış açısı getirmelidir. Proje sonucunda, amaç ve hedeflerine ulaşıldığı bilimsel olarak gösterilmelidir.
Fotoğrafla ilgilenen her birimiz, çalışma ve üretimlerimizi bir yerlere taşımayı, başarılı yapıtlar üretmeyi ve üretimlerimizi de çevremizle paylaşmayı hedefler, bunun için düşünür ve planlar yaparız. Çünkü fotoğraf çekmek, fotoğraf çalışmaları yapmak ve uzun üretim süreçleri, eğer bir amacı varsa bir anlam ifade edecektir ancak. Projeler düşünmek, tasarlamak, üretmek ve paylaşmak, her fotoğrafçının önemli bir hedefi olmak durumundadır. Eğer ürettiklerimiz, öylesine sadece bir yerlerde arşivleniyor, depolanıyor ve bir süre sonra da kaybolup – yokolup gidiyorsa, harcanan paraya, harcanan zamana ve de en önemlisi harcanan emeğe yazık olacaktır. Bu nedenle, eğer fotoğrafla içiçe bir yaşamımız varsa; kurslar, dernekler, atölyeler, geziler... hep yaşamınız olmuş ise, artık “iyi ve güzel” fotoğraflar üretebiliyorsanız, kendinize özel bir proje planlamanızın da zamanı gelmiş demektir. Buna inanmanız ise bir başlangıç olacaktır.
2. Konu Belirleme
Bir proje planlamak için yapılacak ilk şey, konu belirlemektir. İşin en önemli ve en zor aşamasıdır bu. Çünkü doğru konu belirlemek; sizin kendi bireysel fotografik geçmişiniz, yeterlikleriniz ve yetenekleriniz ile doğrudan ilgilidir ve yapılacak yanlış bir konu seçimi, daha başından belli olan bir başarısızlık olasılığını doğurabilecektir. Proje konusu belirlerken fotoğrafçı, geçmişte ağırlıklı olarak hangi konuları çalıştığını, hangi konulara yakınlık duyduğunu dikkatle gözden geçirecek, bu kapsamda, bu bilgi ve saptamalar ışığında “kendisine özel” proje konusunu belirlemeye çalışacaktır. Kendi bireysel olanaklarını, zaman ve güçsel sınırlamalarını doğru değerlendirmeli, neyi yapabileceğini ve neleri yapamayacağını doğru bir şekilde önceden görebilmelidir. Kimi zaman, çok güncel bir konu dikkatinizi çekebilir, ilgi çekeceği düşünülebilir. Ama bu konu eğer sizin kendi ilgi alanınız ve olanaklarınız dışında ise, bir kez daha düşünmeniz gerekir. Konu, kesinlikle sizin bireysel ilgi alanınıza giren ve üretim sürecinde zevkle çalışabileceğiniz bir konu olmalıdır. Önemli olan bir projeyi istemek, çalışmak, çalışıyor olmak değil; projenin hedefine ulaşabilmesidir.
3. Amaç
Her projenin bir amacı, bir hedefi mutlaka vardır, olmalıdır. Belirlenen konuda yapılacak çalışmalar ile, sonuçta varılacak noktada, elde edilecek ürünlerle bir amaç hedeflenir. Projeyi üreten kişi ya da kişilerin amaçlarına ulaşmış olmaları, kendilerinin saptama ve kararlarıyla değil, projenin sunulduğu kurum ya da çevre tarafından başarılı bulunması, beklenen ve umulan etkiyi yaratmış olması ile değerlendirilir.
4. Beklenen Sonuçlar
Proje sonuçlandırıldığı zaman neler elde edileceğini, hangi düşüncelere hizmet edileceğini, izleyicilere hangi estetik değerleri kazandırmayı planladığını, verilmek istenen bir toplumsal mesaj varsa, bunu hangi başarı düzeyinde sağlayabileceğini, sosyal içerikli projelerde, projenin amacına ulaşılabilmesinin gerektirdiği altyapı ve koşulların gerçekliğini, yapılacak çalışmaların sonunda ortaya çıkacak yapıt ya da yapıtların projenin temel amaç ve hedefleriyle ne denli örtüşebileceğinin önceden düşünülmesi gerekir.
4. Araştırma - İnceleme
Proje konusu belirlendikten sonra, fotoğraf çalışmaya ve üretmeye hemen başlamak yanlış olur. Belirlenen konunun ciddi ve detaylı bir araştırmasının yapılması gerekir. Yapılacak araştırma, günümüzde internet ortamının sağladığı mükemmel kolaylıklar nedeniyle hiç de zor olmayacaktır. Konunuza odaklanmanız, gerçekçi ve yeterli bir zaman ayırmanız yetecektir. Ayrıca, çevrenizde yararlanabileceğiniz kaynak kişi ve kurumları da belirledikten sonra araştırma ve incelemelerinize başlayabilirsiniz. İnternet öncesi dönemlerde bir proje hazırlığı için, kişi ve kurumlarla yazışmalar ve kütüphanelerde geçirilen zamanları tahmin bile edemezsiniz! Proje konunuzun aynısı veya benzeri daha önce çalışılmış ise, işiniz daha zordur; çünkü tümüyle farklı bir proje üretemezseniz, öncekinin gölgesinde kalırsınız ve hatta önceki var olandan etkilendiğiniz ve alıntı yaptığınız savlarından kendinizi kurtaramazsınız. Bu nedenledir ki, konu gerçekten önemlidir. Benzer özellikler taşıyan projeleri de çok dikkatlice incelemek durumundasınız. Çünkü daha sonra hazırlanan benzer konulu bir projenin, önceden var olanın - olanların etkisinde ve ışığında hazırlandığı varsayılacağından, projenizin beklediğiniz ilgi ve saygınlığı görmesi de zorlaşacaktır. Projenizi çalışmaya başlamadan önce, araştırma – inceleme döneminizde, konunuza tam hakim olmanız gerekir. Bunun için, kendi belirlediğiniz proje konunuzu tam olarak içselleştirme ve bir anlamda proje konunuzla tam bir bütünleşmeyi başarmanız gerekir. Projenize odaklanmanıza engel olabilecek en küçük bir sorunun, projenizin başarısından pek çok şeyi eksik bırakabileceğini unutmamalısınız.
Projenizin ön araştırmasına, öncelikle proje konunuzun daha önce herhangi bir alanda çalışılıp çalışılmadığını; çalışılmış ise, çalışılmış olanların sizin konunuz ve alanınız ile ilgileri, benzerlikleri ve bağları üzerinde detaylı bir araştırma yapılmalısınız. Sizin konunuz çalışılmamış ise, bu kez de benzer konulu projeleri araştırmalısınız. Çünkü bazen, farklı konu gibi görünseler de içeriklerinin çok benzer olduklarına tanık olabiliyoruz. Farklı alanlardaki benzer konular ile, sizinle aynı alanda, kendi konunuzla ilgili diğer proje çalışmalarını da incelemeniz gerekebilir. Yapılacak tüm araştırma ve incelemelerin çok zaman alması da olasıdır. Sabırsızca ve heyecanla, bir an önce projeniz için üretim çalışmalarına başlama yanlışına asla kapılmamalısınız. Çünkü projenize yetersiz ve donanımsız başlamanız, başarıyı sizden uzaklaştırabilir.
Yapacağınız araştırma ve incelemeler sonunda, elde ettiğiniz bilgiler ışığında, proje konunuzu tekrar gözden geçirme, ekleme, yenileme ve hatta tümüyle konunuzu değiştirme olasılığına karşı da hazırlıklı olmalısınız. Çünkü yapacağınız araştırmalarda, konunuzu çalışmanızın ya da bu konuda başarılı bir proje üretmenizin, sizin özel koşullarınıza, olanaklarınıza, birikim ve alt yapınıza göre çok zor olacağını saptayabilirsiniz. Böylesi gerçekçi bir saptamaya rağmen, yine de ısrarla aynı konunuzu çalışmak istemenizin doğru ve akılcı olmayacağını görebilmeli ve gerçekçi kararlar verebilmelisiniz.
5. Çalışma Programı
Proje süreci, proje fikrinin ortaya çıkışıyla başlayan ve bu fikrin yazıya dökülmesi, geliştirilmesi, yürütülmesi, tamamlanması ve değerlendirilmesini içeren bir çalışma programı gerektirir.
Projenizle ilgili gerekli araştırma ve incelemeleri yeterince yaptığınıza inandığınız zaman sıra, gerçekçi bir çalışma programı yapmanıza gelmiştir. Çalışma programı, doğru ve zengin bir içeriğe sahip olmalıdır. Neleri, ne zaman, nasıl yapmayı düşündüğünüzü, tasarladığınızı, planladığınızı en küçük bir detayı bile gözardı etmeden not almalısınız. Her önemli iş için hazırlanması önerilen “akıl defteri” gibi, sizin hazırlayacağınız “Proje Çalışma Programı” defterinizi büyük bir özenle hazırlamalısınız. Bilgisayar her şekilde yaşamımızın bir parçası oldu; bu çalışma notlarımızı bilgisayarınıza tabii ki not edebilirsiniz. Ama, her an yanınızda taşıyabileceğiniz ve kolay ulaşılabilir, kullanımlı bir “not defteriniz” mutlaka olmalı. Otobüste, arkadaş toplantınızda, gece yatağınıza uzandığınızda... projenizle ilgili aklınıza gelebilecek her düşünceyi “hemen” not alabilmelisiniz ve hiç bir düşünceyi küçük görmemelisiniz.
Çalışma programınız gerçekçi olmalı. Özel yaşamınızın zorunluluklarını, sorumluluklarınızı ve olanaklarınızı en iyi siz bilirsiniz. Gerçekçi olmayan bir çalışma programı ile başarıya ulaşmak olanaksızdır. Çalışma saatleriniz, beslenme ve uyku saatleriniz yaşamınızın en temel birer gerçeği iken, “ne olur ki.. birşey olmaz.. ben hallederim..” gibi insanı disiplinden uzaklaştıran kontrolsüz iç söylemlerinize asla değer vermemelisiniz. Proje konunuzu çalışmanın gerektirdiği zaman ve olanaklara bağlı kalmanız ve koşullarına uymanız sizi başarıya taşıyacaktır. Programınızda “aylık – haftalık - günlük” bölümlerin bulunması gerekir. Mevsim koşulları bile çoğu zaman proje çalışmalarında başarıyı etkileyici ya da engelleyici bir öge olabilir. Bu nedenle, projenin üretimine başlamadan önce, proje konusunun gerektireceği tüm gereksinim ve koşulların unutulmaması ve önemle dikkate alınması gereklidir.
6. Rehber ve Danışman
Proje çalışmaları süresince, projeyi hazırlayan kişi ya da kişilerin özgeçmiş, altyapı, birikim ve deneyimleri ne olursa olsun, zaman zaman ve gerektikçe görüşlerine başvurulacak, değerlendirmeleri alınabilecek, farklı bakış açıları kazandırabilecek kişi ve kurumlardan rehberlik ve danışmanlık almaları yerinde ve uygun olacaktır. Tümüyle kendi iç dünyasıyla başbaşa, kendi içine kapanıp, kendi ölçüleri içinde hazırlanacak bir projenin, bireysel beğeni ölçütlerinden öteye bir anlam ifade etmesi zor olacaktır. Projelerin özgünlüğü, rehberlik ve danışmanlıkla olumsuz etkilenmeyeceği gibi, daha da anlamlı olacağını ve zenginleşeceğini unutmamak gerekir. Günlük yaşamda da, ciddi konularımızda, nasıl inandığımız ve güvendiğimiz insanların görüş ve düşüncelerine gereksinim duyuyorsak, aynı şekilde, proje çalışmalarımızda da bu yolu izleyebiliriz.
7. Üretim Süreci
Projenin konusu, amacı ve hedefi belirlendikten, gerekli ve yeterli araştırma ve incelemeler de yapıldıktan sonra, çalışma programınız doğrultusunda ve akıl defterinizin rehberliğinde üretim süreciniz başlar. Bu uygulama döneminde, sizin o günlere kadarki bilgileriniz, birikimleriniz ve deneyimleriniz en önemli birincil yardımcılarınız olacaklardır. Özgüven gerekli ve çok önemlidir, ama “sınırsız bir özgüven düşünce ve inancı” insanlara yanlışlar yaptırır. Bu nedenle, üretim sürecinde, bir taraftan üretim çalışmaları yapılırken, diğer taraftan da, aynı zamanda öğrenme ve araştırmalarımız da devam edecektir. Çevremizden, bilgi ve deneyimine inandığımız kişilerden ve kurumlardan alacağımız rehberlik ve danışmanlık ile, projemizin amacına ulaşmasını daha kolaylıkla sağlayabiliriz. Burada en önemli nokta, konumuza ve çalışmalarımıza gerçekten tam olarak odaklanabilmektir.
8. Seçim, Sonuç ve Rapor
Bir fotoğraf projesinde, çalışmaların merkezinde fotoğraflar yer alacağına göre, çalışmalarımızın ve üretimlerimizin her aşamasında, yaptığımız çalışmaların ve üretimlerin, projemizin konusuyla ne kadar yakın ilgili olduklarını ve bu çalışmalarımızla amacımıza ulaşabilmenin olasılık derecesini asla unutmamalıyız. Fotoğraf çalışmalarımızın içinden, hangi karenin, hangi nedenle “iyi ve güzel” olduğunu ve hangi özelliğinden dolayı projeyi çok ya da en iyi anlattığını çok iyi bir şekilde gözlemlememiz ve seçimlerimizde doğru kararlar vermemiz gerekecektir.
Projenin sonuçlandırılması aşamasında, uygulamaların anlamlı, amacına ve hedefine uygunluğu üzerinde yapılacak son yorum, düşünce ve değerlendirmelerimizle, hedefimize varmış olmanın haklı gururunu yaşamak üzeresinizdir. Projenin bitiminde, genel amaçlı projelerde uygulanagelen “rapor hazırlama” uygulamasının da yararlı olacağını ve gerekliliğini anımsatmak isterim.
Proje raporlarında:
1) Projenin amacı: Kısaca projenin niçin hazırlandığı,
2) Giriş: Proje konusunun kısa bir özet ve tanıtımı,
3) Yöntem ve teknikler: Kullanılan yöntem ve teknikler,
4) Sonuç: Proje ile varılan noktanın bir yorumu,
5) Kaynakça: Projeye yardımcı olan kaynaklar belirtilir,
6) Teşekkür: Projeye yardımcı olan kişi ve kurumlara,
7) Proje özeti: Projenin adı, amacı ve hedefini tanıtan bilgiler,
bölümlerinin yer alması uygun ve yararlı olacaktır. Çok uzun olmamak koşuluyla, ortalama 100-150 sözcükle hazırlanacak rapor, gerektiğinde kullanılmak üzere hazır bulundurulmalıdır. Projenizin tanıtım ve kalıcılığına da yardımcı olacaktır.
Bir projenin amacına ulaşmış olması, sahibine haklı bir gurur ve onur yaşatacaktır.
Nice “iyi ve güzel” yararlı projeler diliyorum.
Saygılarımla
Mahmut ÖZTURAN
Ocak, 2011
www.mahmutozturan.net
