Düzgün bir türkçe mi, diksiyon mu?

Kusura bakmayın ama ikisi aynı anda olmuyor. Ya düzgün bir Türkçeniz olacak, ki bu kötü bir diksiyon demek; ya da güzel bir diksiyonunuz olacak, ki bu da gramer kurallarını ayaklar altına alan bir Türkçe demek. Daha da özetle şöyle denebilir: “Düzgün Türkçeyi sadece yazarken kullan kardeşim, onun dışında bizden uzak olsun!”

Şimdiye kadar bu ayrımdan habersiz olanlarınız varsa, “Sen ne diyorsun be adam?” diye soracaklardır. Bu ayrımı anlatmak için hemen bir örnek vermek gerekirse; aynı haber metnini gazetede okurken gördüğünüz Türkçe ile, radyo ya da televizyondaki spikerin haberi aktarırken duyduğunuz Türkçe, özellikle fiil çekimlerinde oldukça farklıdır. Daha da özeti, yazım dilindeki Türkçe ile konuşma dilindeki Türkçe tamamen farklıdır. Konuşma dili deyince, farklı yörelerden, şiveden, eğitimli ve eğitimsiz insanlar arasındaki farklardan filan söz etmiyoruz. Konuşmanın gerçekleştiği her türlü zeminden söz ediyoruz. Televizyondaki, radyodaki haber spikeri ya da program sunucuları; sinema ve tiyatrodaki replikler; seminerde ya da konferansta konuşanlar; umumi mekanlardaki uyarı anonsları ve aklınıza ne gelirse, hepsi diksiyon denen şeye uyarlar.

Hava durumu ile ilgili bir gazete haberi “Sıcaklıklar yurt genelinde 2 derece artacak” şeklindeyse, radyo ya da televizyondaki spiker bunu “Sıcaklıklar yurt genelinde 2 derece artıcak” şeklinde okurlar. Gazetede “Fransa başbakanı ülkemizi ziyaret edecek” yazıyorsa, spiker bunu “Fransa başbakanı ülkemizi ziyaret edicek” şeklinde okur. Gelecek gelicek, gidecek gidicek, yapacak yapıcak, olacak olucak şeklinde fiil çekimleri değişime uğrar.

Bir diksiyon kursuna giderseniz; ünlü spikerlerden ya da tiyatroculardan alacağınız kursta, gramatik Türkçeyi kulağa hoş gelecek şekilde konuşmak için nasıl değiştireceğinizi öğretirler.

Neden böyledir? Başka dillerde de diksiyon denen şey var mıdır? Hiç sanmıyorum. İyi kötü yurtdışı tecrübem var. Televizyonda yabancı kanalları da izliyoruz. Yazım dilleri ile konuşma dilleri arasında fark görmedim. Elbette her dilde argo ya da halk dili vs var. Ama sözünü ettiğimiz resmi konuşma dili. Bizde metro anonsu yapılırken; “Dikkat, kapılar kapanacak” yerine “Dikkat, kapılar kapanıcak”, ya da “Gelecek istasyon” yerine “Gelicek istasyon” denirken; yurtdışındaki metrolarda yazım dilinden farklı bir anons duymadım. Yabancı televizyon kanallarındaki spikerlerin konuşmaları da yazım dilinden farklı değil.

Hala diksiyon kursu almadıysanız, ACELE EDİN! Cahil cahil konuşmayın! :-)